Nadrzędna kategoria: Participatory methods

Budżet partycypacyjny

OPIS

Budżet partycypacyjny (PB) jest procesem demokratycznego rozważania i podejmowania decyzji oraz rodzajem demokracji partycypacyjnej, w którym zwykli ludzie decydują o rozdzieleniu części budżetu miejskiego lub publicznego. Umożliwia to podatnikom współpracę z rządem w celu podejmowania decyzji budżetowych, które mają wpływ na ich życie.

Jednym z najważniejszych punktów odniesienia dla tej metody jest przykład Porto Alegre (Smith i Fletcher, 2016). Kolejnym, który wprowadza również elementy e-demokracji i podziału terytorialnego jest francuski budżet partycypacyjny PB.  Pierwszy udokumentowany eksperyment związany z PB został przeprowadzony w Brazylii w mieście Porto Alegre w 1989 roku i natychmiast stał się najlepszym rozwiązaniem dla wszystkich. Po eksperymencie w Porto Alegre ten rodzaj demokratycznego systemu deliberatywnego został wdrożony w wielu innych obszarach miejskich i zaludnionych na świecie. Ogólnie rzecz biorąc, PB jest stosowany głównie w małym zakresie geopolitycznym, skupiając się głównie na lokalnych samorządach oraz średnich/dużych miastach, ale nigdy nie jest to całe państwo. Przyczyna tego została wyjaśniona przez Patemana (2014), który podkreśla fakt, że praca w małych jednostkach wzmacnia współpracę i równość, co w konsekwencji przekłada się na skuteczność i większe zaangażowanie w społeczność lokalną. Dlatego też jednym z wyzwań jest zastosowanie tej metody na większą skalę miejską.

  • Metoda ta jest stosowana w celu zwiększenia zaangażowania obywateli w zarządzaniu środkami publicznymi, w oparciu o współpracę, stymulując dzielenie się rozważaniami na temat wydatków z budżetu miasta, nawet jeśli jest to tylko część całego budżetu.
  • Działanie takie ma dobry wpływ na wzmocnienie współpracy i równości, co w konsekwencji przekłada się na skuteczność i większe zaangażowanie obywateli w społeczność lokalną, promując redystrybucję dostępnych zasobów, osiągając konsensus między administracją a obywatelami, unikając jednostronnego decydowania przez administrację publiczną o tym, ile pieniędzy należy przeznaczyć na poszczególne priorytety w określonych obszarach tematycznych lub geograficznych.
  • Stymuluje zbiorowe rozważania angażujące mieszkańców. Nie są oni zapraszani do spotykania się i uczestniczenia w regularnych i szeroko zakrojonych obradach publicznych, wykraczających poza przyzwyczajenia mieszkańców w zakresie zgłaszania projektów do administracji publicznej indywidualnie lub w małych grupach.
  • W przypadku, gdy partycypacja powinna zostać podzielona i reprezentowana w możliwej do zidentyfikowania grupie obywateli, aby ułatwić ludziom omawianie i ustalanie kwestii priorytetowych w sposób zbiorowy.
  • W celu ograniczenia, przynajmniej w niektórych tematach lub projektach, wystąpienia sytuacji, w której administracja miasta wydaje się jednostronnie decydować co stanowi priorytet i wpływać na projekty, aby skupiały się na konkretnych obszarach tematycznych lub geograficznych.
 

DLA KOGO ?

Proces PB można by rozpocząć i zakomunikować w trybie online/offline, z wykorzystaniem kampanii informacyjnej skierowanej do grup docelowych. Kanały komunikacji instytucjonalnej są ważne z punktu widzenia budowania marki i poczucia zaangażowania ze strony władz publicznych.

 

ZASOBY

Bezpośrednie wsparcie ze strony administracji publicznej oraz informacje o procesie budżetowania i dane budżetowe:

  • Profesjonalni moderatorzy do planowania całego procesu i organizowania publicznych spotkań z obywatelami
  • Koordynatorzy warsztatów poszczególnych podgrup
  • Dane i dokumentacja ze strony miasta
  • Fizyczne miejsca spotkań
  • Kierownik ds. komunikacji do zarządzania platformą internetową i mediami społecznościowymi
  • Platforma partycypacyjna online (do wizualizacji danych budżetowych, opisywania wspólnie opracowanych projektów, a następnie głosowania w ich sprawie)
  • Strona internetowa wspierająca komunikację i storytelling.
 

PRZYGOTOWANIE PROCESU

MODERATOR

Ogólne planowanie i realizację PB mogą ułatwić niektórzy profesjonalni eksperci ds. moderacji. W szczególności spotkania z obywatelami mogłyby stać się o wiele skuteczniejsze pod okiem profesjonalnych moderatorów, w zakresie rozwinięcia pozytywnej i produktywnej dyskusji z uczestnikami, przy użyciu instrumentów i technik partycypacyjnych (plakaty, prezentacje, praca w grupach). Celem tych spotkań jest zachęcenie uczestników do zajęcia się głównymi problemami, których doświadczyli mieszkając w mieście i zebranie ich w zestaw „początkowych pomysłów”. Początkowe koncepcje należy następnie rozwinąć w konkretne projekty rozwojowe, interwencyjne i monitorujące.

Poza tym proponuje się zapewnienie dodatkowych zgromadzeń, organizowanych i prowadzonych przez obywateli pracujących nad podzadaniami i/lub konkretnymi problemami, z wybieranymi przez zgromadzenia własnymi moderatorami.

CEL

Cały proces PB polega na zbieraniu pomysłów obywateli, grupowaniu ich, a następnie przekształcaniu w konkretne projekty rozwojowe, interwencyjne i monitoringowe.

Cel musi być jasny wewnętrznie, w grupie stron zainteresowanych PB, od początku planowania i może być związany z obszarem geograficznym (obszar miasta, osiedla, dzielnicy) lub/i z określonym sektorem polityki (np. działania na rzecz poprawy opieki społecznej w mieście, działania na rzecz poprawy alternatywnych środków transportu itp.). Cel musi być jasny (i spójny) również na zewnątrz, gdy zaczyna się komunikacja z obywatelami.

Grupę stron zainteresowanych PB należy utworzyć i zaangażować, aby zdefiniować cel, z uwzględnieniem wszystkich potencjalnych plusów i minusów projektu PB.

ZDEFINIUJ HARMONOGRAM I LOGISTYKĘ

Logistyka spotkań ma istotne znaczenie dla realizacji projektu PB. Ogólnie rzecz biorąc, uczestnicy mogą być podzieleni na 10-15 różnych grup, przydzielając im określone fizyczne punkty spotkań, w zależności od tego, z którego z różnych obszarów/dzielnic miasta pochodzą. Ten ostatni aspekt stanowi klucz do pełnego wykorzystania efektywności wynikającej z bezpośredniego zainteresowania obywateli. Również władze miasta Mediolan starały się zająć kwestią grup mniejszościowych i dotarły do różnych społeczności, w sumie 60 członków - pochodzących z 12 różnych grup mniejszościowych - biorących autonomiczny udział w spotkaniach. Pomocy w dotarciu do członków mniejszości udzieliły miastu różne organizacje charytatywne oraz inne stowarzyszenia.

DOKUMENTACJA UZUPEŁNIAJĄCA

Jak wspomniano wcześniej, projekt PB mógłby stworzyć kanał interakcji/komunikacji z obywatelami, składający się z fizycznego wydarzenia przy wsparciu narzędzi internetowych, nie tylko po to, aby umożliwić głosowanie nad wnioskami projektowymi, ale również aby stworzyć kanał komunikacji z obywatelami w celu dostarczenia im najistotniejszych informacji, a z drugiej strony, aby być otwartym na przyjmowanie i odpowiadanie na wszelkiego rodzaju pytania, które obywatele mogą zadawać.

Z tego powodu minimalnym wymogiem jest utworzenie strony internetowej PB (która mogłaby być podsekcją strony internetowej danej miejscowości) w celu dostarczenia jasnych informacji i dokumentów cyfrowych wymaganych do rozpoczęcia procesu partycypacyjnego, posiadającej co najmniej unikalny i wyraźnie dedykowany adres e-mail, na który obywatele mogliby przesyłać pytania.

Co więcej, w celu poprawy interakcji z obywatelami, przydatne mogą okazać się kanały mediów społecznościowych, takie jak FB czy Twitter, również do udostępniania treści i pracy online nad propozycjami projektów (np. Slack lub Google Docs) z obywatelami zorganizowanymi w grupy online.

ZAPROSZENIE UCZESTNIKÓW

Celem projektu PB jest zaangażowanie co najmniej 2-3% populacji docelowej (miasta, osiedla, dzielnicy), zatem zaproszenie powinno być masowe, nawet jeśli efekt nie będzie zadowalający i tylko niewielka część mieszkańców będzie gotowa udzielić wkładu (poświęcając czas i wysiłek) do utworzonej grupy roboczej. Interakcje z nimi/pomiędzy nimi są następujące:

  • dyskusja, dialog lub rozważania
  • Wyrażanie jedynie opinii/preferencji
  • Słuchanie/obserwowanie jako widz

USTALENIA DOTYCZĄCE ŚRODOWISKA

Ustal wytyczne dotyczące komunikacji dla wszystkich. Ustal wyraźny cel projektu PB, zapisz go i namaluj na ścianie. Musi on tam być przez cały czas trwania procesu.

Przekazuj wszystkim dostępne informacje. Nikt nie powinien być wykluczony, osoby, które nie biorą udziału nadal są beneficjentami procesu, mogą się stać częścią procesu w późniejszym terminie, zatem należy je przynajmniej na bieżąco informować.

Projekty PB są zazwyczaj promowane przez władze publiczne, więc staraj się złagodzić formalne wymagania władz publicznych biorąc pod wagę nieformalne wymagania obywateli żyjących na co dzień i nie mających zbyt wiele czasu do poświęcenia.

Zorganizuj spotkanie, w którym dana osoba może uczestniczyć, pomyśl o swoim celu, spróbuj zaplanować spotkanie mając na uwadze różne grupy docelowe, być może organizując dwa spotkania, aby dać wszystkim możliwość uczestniczenia.

 

WDROŻENIE PROCESU

  • ETAP 1 - „Słuchanie: spotkania publiczne w celu zebrania informacji na temat potrzeb"
    W danej lokalizacji należy zaplanować cykl spotkań, a udział w tych spotkaniach publicznych musi być otwarty dla ogółu społeczeństwa, na potrzeby danego Etapu zbiera się wszelkie propozycje.
  • ETAP 2 - „Wspólne projektowanie: warsztaty projektowania”
    Celem jest reorganizacja propozycji obywateli, kształtowanie i grupowanie jak największej ich liczby w większe grupy. Rezultatem spotkań na Etapie 2 są projekty, które mają zostać przeniesione do etapu głosowania (Etap 3).
  • ETAP 3 - Głosowanie: wybór projektów do realizacji
    Projekty z etapu 2 należy udostępnić wszystkim mieszkańcom (narzędzia internetowe mogą być bardzo pomocne w tym zakresie jak również w zarządzaniu komunikacją). Etap ten jest w zasadzie procesem „wspomaganego” głosowania obywatelskiego, w określonym czasie, który może odbywać się online lub offline. Proces głosowania powinien uwzględniać różne grupy docelowe w różnym wieku, mając na celu zgromadzenie jak największej liczby ludności docelowej (jako wartość początkową należy przyjmować 2-3% ludności zamieszkującej obszary miejskie)
  • ETAP 4 - Wyniki: aktualizacja projektów oraz odpowiedzialność
    Wyniki głosowania muszą być opublikowane w Internecie wraz ze szczegółowym opisem wszystkich projektów i liczbą głosów przyznanych każdemu z nich. Ponadto na oficjalnej stronie internetowej należy opublikować oficjalny wykaz zwycięskich projektów oraz ich opis.
 

DOKUMENTOWANIE I UDOSTĘPNIANIE WYNIKÓW

Wyniki głosowania muszą być opublikowane w Internecie wraz ze szczegółowym opisem wszystkich projektów i liczbą głosów przyznanych każdemu z nich. Ponadto na oficjalnej stronie internetowej należy opublikować oficjalny wykaz zwycięskich projektów oraz ich opis.

Publikacja wyników może nastąpić przy wsparciu kierownika ds. komunikacji w ramach dostępnej platformy internetowej (powinna taka występować) oraz za pośrednictwem mediów społecznościowych, które są już znane i najczęściej wykorzystywane.

Na platformie partycypacyjnej online należy przechowywać wynik głosowania oraz jego opis, jak również wszystkie opracowane propozycje projektów w celu udokumentowania wykonanej pracy.

Za pośrednictwem dedykowanej strony internetowej, którą należy utrzymywać przez kilka lat, w celu wsparcia komunikacji poprzez wykorzystanie technik storytellingu, z krótkimi filmami wideo uczestników oraz z pewnymi dowodami (miejmy nadzieję, że jakieś będą) przedstawiającymi wpływ, jaki projekt budżetu wywarł poprzez projekt PB (nawet po kilku latach).

Należy pamiętać o mieszkańcach, którzy uczestniczyli w projekcie oraz o zrealizowanych projektach. Zdefiniuj proces monitorowania nawet po zakończeniu projektu PB. Jego brak stanowiłby wadę w przyszłości. Treści mogą być tworzone w postaci:

  • Raportu publicznego
  • Publicznych posiedzeń/spotkań
  • Nowych mediów (np. internet, SMS-y itp.)
 

WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE WDRAŻANIA

  • Kwestie społeczne i gospodarcze. Ogólnie rzecz biorąc, większość wybranych projektów ma na celu uczynienie miasta lub dzielnicy bardziej przyjazną, nowoczesną i ładniejszą, ale kilka z nich rzeczywiście podejmuje poważne kwestie społeczne lub gospodarcze, więc ten aspekt powinien być rozwijany tak szybko, jak to możliwe, w celu minimalizacji możliwości odrzucenia wynikającego ze zbyt kosztownych projektów lub wykraczających poza kompetencje miasta.
  • W wyborze tematów i priorytetów należy wziąć pod uwagę poziom uprawnień nadany obywatelom w procesach PB. Można twierdzić, że projekty renowacji, takie jak naprawa toalet w szkole, nie powinny być pozostawione do decyzji procesu PB, to raczej miasto jest odpowiedzialne za utrzymanie jakości infrastruktury.
  • Należy wziąć pod uwagę praktyki i procesy w celu uniknięcia nieprawidłowości w głosowaniu, w szczególności w Internecie. Chociaż opcja głosowania online/przy użyciu aplikacji mobilnych sprzyja włączeniu społecznemu i zwiększa „inteligencję” projektów PB, z drugiej strony zwiększa trudności w monitorowaniu i przestrzeganiu zasady 1 obywatel = 1 głos. W rzeczywistości, głosowanie online zwiększa ryzyko oszustw, których dokonuje się w celu zapewnienia niezrównoważonego wsparcia dla niektórych projektów PB. Nieregularności w zakresie głosowania mogą się jednak zdarzać również w przypadku głosowania fizycznego, zwłaszcza tam, gdzie wybór miejsca głosowania może mieć wpływ na wsparcie projektów. Istotne jest ustanowienie przepisów i ich egzekwowanie w celu zachowania zasadności procesu PB.
  • Proces PB wymaga czasu, dlatego osoba rozpoczynająca proces PB powinna być świadoma, że potrwa on dłużej niż zwykły proces decyzyjny. Należy jednak rozważyć tę opcję biorąc pod uwagę inne potencjalne kwestie, które wiążą się z procesem, który nie dopuszcza uczestnictwa.  Często analiza kosztów przeprowadzana przez urzędników państwowych była przeszacowana/niedoszacowana ze względu na brak zasobów, czasu, wiedzy specjalistycznej lub informacji, co w końcu skutkowało opóźnieniami w tworzeniu lub błędami w ostatecznej decyzji. Proces PB wymaga czasu, jednak decyzja i projekt mogą wywrzeć większy wpływ na obszar miejski
  • Komunikacja, komunikacja, komunikacja. Osoby/obywatele uczestniczący muszą zobaczyć wyniki, w przeciwnym razie nie dostrzegą korzyści płynących z uczestnictwa i inwestowania swojego czasu. Również wprowadzanie zmian na ostatnią chwilę może być szkodliwe dla procesu, ponieważ wykazuje nieprawidłowości i brak ciągłości. Jeśli konieczne jest wprowadzenie zmian, należy o nich skutecznie poinformować wszystkich zainteresowanych z odpowiednim wyprzedzeniem.
 

LITERATURA I ŹRÓDŁA

  • Paris PB Overview:  https://budgetparticipatif.paris.fr/bp/plugins/download/PB_in_Paris.pdf
  • APUR (2017). « La ville autrement: Initiatives citoyennes // Urbanisme temporaire //
  • Baiocchi G. (2003). « Participation, Activism, and Politics : the Porto Alegre experiment and deliberative democratic theory. » Politics & Society 29(1) : 43-72
  • Carrel M. and Houard N. (2012). La participation des habitants: trois pistes pour rénover la politique de la ville, Paris, Centre d’analyse stratégique, note d’analyse, n° 278.
  • Shah A, ed. (2007). Participatory Budgeting. Washington D.C.: The World Bank
 

External Links

“I Count, I Participate, I Decide” - Participatory Budgeting in Milan, Italy

 

PRZYKŁAD WDROŻENIA: BUDŻET PARTCYPACYJNY

“RIVAPARTECIPA 2018”- Inicjatywa budżetu patrycypacyjnego